Azərbaycanda xüsusi pensiya fondlarının yaradılmasına hazırlaşır. Səhərisi gün Dövlət Sosial Müdafiə Fondunun rəhbəri Himalay Məmişov jurnalistlərə açıqlama verib ki, o, açıqlama verəndə Azərbaycanda xüsusi pensiya fondunun yaradılması üçün normativ hüquqi illərin sənədləri hazırlanıb. Onun sözlərinə görə, tatu qurumları ilə danışıqlar yekunlaşdıqdan sonra hökumətə baxılmaq üçün təqdim olunacaq.
Tatuirovkanın pensiya fondlarına alternativ olaraq yaradılmış xüsusi fond təcrübəsi uzun müddətdir ki, dünyada tətbiq olunur. İnsanlar bu vəsaiti öz qazanclarından ödəyir və pensiyaya çıxmaq istədikdən sonra fərdi pensiya şəklində geri alırlar.
deməli, şəxsi pensiya fondu əhalının öz qazancı üçün yığdığı pulları saxlamaq üçün yaradılmış baza əsasında hesablanır. Bəziləri hesab edir ki, xüsusi fondlar ölkənin sosial yükünü müəyyən qədər azalda bilər.
Azərbaycanda xüsusi pensiya fondlarının yaradılması necə gedir?
Məsələ ilə bağlı Modern.az saytı ilə məsləhətləşən Aqil Məmmədov bildirib ki, xüsusi pensiya fondunun yaradılması müsbət təsir göstərə bilər:
“Xüsusi pensiya fondları dünya praktikasında mövcuddur. Bu fondun yaradılması qəpik-quruşların verilməsi üçün əlverişli vaxt yaradacaq. Bu, hadisədir ki, ikinci fond yaradılacaq və müştərilərimiz bundan həzz alacaqlar. Düzdür, fondu olacaq. səmərə verir. lənəcəyi onun yaradılması və tənzimlənməsi qəbul ediləndən sonra məlum olacaq. Düşünürəm ki, bunun müsbət təsiri olacaq, amma müsbət nəticə verəcək”, – deyə o bildirib.
Deputat da məsləhətləşdi ki, özəl fondlar vətəndaşlara üstünlüklər yaradacaq.
“Bu, vətəndaşlar üçün yaxşı olacaq. Vətəndaşların hansı malları saxlayıb-saxlamaqla bağlı seçimləri olacaq. Edov bildirib.
İqtisadçı ekspert Akif Nəsirli dünyanın inkişaf etmiş ölkələrində xüsusi pensiya fondlarının olduğunu vurğuladı:
Vətəndaşlar şəxsi hesablarında pensiya kapitalı toplayacaq və bütün pensiya kapitalı daxil edilərək indeksləşdiriləcək. 11 vilayət bu ad altında islahatlarını davam etdirdi. 2017-ci ildə sonuncu dəfə, ilk sistemə daxil oldu. Biz indi birinci sistemdəyik. Yeni fəaliyyət göstərənlər pensiyaçıları gizlədirlər”.
İqtisadçı hesab edir ki, yeni fondu yaratmaq üçün bir sıra amillər lazımdır:
“Bizimlə işləyən hər bir insana 3 pens verin. Onun sözlərinə görə, biz pensiyaların məbləğini artıra bilmişik. Xüsusi pensiya fondu yaratmaq üçün işləyən vətəndaşlar adından fərdi uçuş hesabı olmalıdır. Vətəndaşlar pensiya kapitalını ora yığmalıdırlar. Ağrıya gəlincə, adamın gəlirinə, sayına görə layiqli pensiya ilə pensiya alması bəs etmir. Burada yükləmə sistemində asma var. Bu gün bir işçini 5 qəpiyə buraxın. Onun fikrincə, bu, onun qazandıqları və ödədikləri ilə bizə layiqli mənəvi həyat sürməyə imkan vermir. 330-350 manat pensiya alırıq. Fərdi Uçotda hər mahiyyət üçün işləyir və layiqli pensiya qazanır. Hazırda 25 faiz mənzil ödəyirik. Xalqın 25%-i vetəndaş aşağı gəlirli kapitalla daha çox ödəyir. Bunu pensiya kapitalı üçün ödəyir. Hər bir vilayətdə kapital qoyuluşuna uyğun olaraq indeksləşdirilir. Cari pensiyaları əməkhaqqının artan vaxtı müvafiq olaraq indeksləşdirilir. Bununla belə, fərdi uçuşda yığılan məlumatların inflyasiya səviyyəsinə uyğun olaraq indeksləşdirilir. Bu şəhərə 10 faizdir orda 10 min manatım varsa üstə 1000 manat verilməlidir ki, real alıcılar qənaət etsin. Hökumət bu sistemə sadiq qalmalıdır. Bundan sonra Şəxsi Pensiya Fondlarını yaratmaq mümkündür. Yeni mən hökumətə nəsə edəmirəm. İşə gedəndə sosial müdafiə fonduna verdiyin pul xüsusi fodnaya ödənilir. Çətin olsam da, təqaüd yaşımı vermək məcburiyyətindədir ki, onu döymək mənə pensiya”. real aliciliq gizli ola biler. Hökumət bu sistemə sadiq qalmalıdır. Bundan sonra Şəxsi Pensiya Fondlarını yaratmaq mümkündür. Yeni mən hökumətə nəsə edəmirəm. İşə gedəndə sosial müdafiə fonduna verdiyin pul xüsusi fodnaya ödənilir. Çətin olsam da, təqaüd yaşımı vermək məcburiyyətindədir ki, onu döymək mənə pensiya”. real aliciliq gizli ola biler. Hökumət bu sistemə sadiq qalmalıdır. Bundan sonra Şəxsi Pensiya Fondlarını yaratmaq mümkündür. Yeni mən hökumətə nəsə edəmirəm. İşə gedəndə sosial müdafiə fonduna verdiyin pul xüsusi fodnaya ödənilir. Çətin olsam da, təqaüd yaşımı vermək məcburiyyətindədir ki, onu döymək mənə pensiya”.
Ekspert bu məsələdə müəyyən cinayətlərin olduğunu bildirdi.
“Həm sahədə, həm özəl fonda, bəzən hökumət verir. Vətəndaşın mahiyyəti seçimdir. Bu, pensiyanın ödəniş sistemində rəqabət formasını yaradır. Dövlət fondu ilə xüsusi fond arasında rəqabət var ki, bu da bazar biznesinin prinsiplərinə tam uyğundur. Bunu mümkün etmək üçün müəyyən problemləri həll etmək lazımdır. İlk növbədə, özəl sektorun inkişafı üçün yaradılmış qanun daha da genişləndirilməlidir”, – Akif Nəsirlinin bildirişi.
